Kiedy wykonać pantomogram, a kiedy tomografię?

W diagnostyce stomatologicznej coraz częściej wykorzystuje się zaawansowane badania obrazowe, które pomagają dokładnie ocenić stan uzębienia i otaczających tkanek. Wśród nich najczęściej stosowane są pantomogram oraz tomografia komputerowa. Kiedy wystarczy zdjęcie panoramiczne, a kiedy konieczna jest tomografia?

Czym różni się pantomogram od tomografii?

Pantomogram, znany też jako zdjęcie panoramiczne, to dwuwymiarowe badanie radiologiczne, które pokazuje ogólny obraz uzębienia, kości szczęki i żuchwy, a także stawów skroniowo-żuchwowych oraz części zatok przynosowych. To szybka, bezbolesna i bezinwazyjna metoda, która pozwala na ocenę stanu całej jamy ustnej podczas jednej ekspozycji. Pantomogram często stosuje się w diagnostyce próchnicy, chorób przyzębia, przed leczeniem ortodontycznym lub przed usunięciem zębów zatrzymanych.

Tomografia komputerowa, a dokładnie tomografia stożkowa (CBCT), to trójwymiarowe badanie obrazowe, które dostarcza dużo bardziej szczegółowych informacji niż zdjęcie panoramiczne. Pozwala na precyzyjną ocenę struktur kostnych i tkanek w wybranym obszarze jamy ustnej. Stosowana jest m.in. przed zabiegami implantologicznymi, leczeniem kanałowym pod mikroskopem czy chirurgicznym usunięciem zębów. Tomografia umożliwia dokładne zmierzenie odległości, gęstości kości, a także wykrycie zmian, które na pantomogramie mogą być niewidoczne.

W jakich sytuacjach stomatolog zaleca pantomogram?

Pantomogram to badanie, które znajduje zastosowanie w wielu codziennych sytuacjach stomatologicznych. Jest wykonywane rutynowo przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego, protetycznego czy chirurgicznego. Zdjęcie panoramiczne pomaga lekarzowi ocenić ogólny stan zębów i przyzębia oraz wykryć zmiany, które nie są widoczne podczas zwykłego badania w gabinecie. To także podstawowe narzędzie diagnostyczne przy planowaniu ekstrakcji zębów mądrości, ocenie torbieli lub zmian zapalnych.

W praktyce pantomogram często zleca się także dzieciom i młodzieży, aby ocenić rozwój zawiązków zębowych, obecność zębów nadliczbowych lub zatrzymanych. Ze względu na niewielką dawkę promieniowania i możliwość uchwycenia całej jamy ustnej w jednym obrazie, pantomogram to bezpieczna i szybka forma wstępnej diagnostyki. Lekarz może na jego podstawie podjąć decyzję o dalszym kierunku leczenia lub o potrzebie wykonania dokładniejszego badania, np. tomografii.

Kiedy niezbędna jest tomografia komputerowa zębów?

Tomografia komputerowa znajduje zastosowanie w sytuacjach, w których tradycyjne zdjęcie pantomograficzne nie daje wystarczających informacji. To badanie precyzyjne, pozwalające uzyskać obraz tkanek w trójwymiarze. Lekarz może dokładnie zobaczyć położenie kanałów zębowych, grubość kości, przebieg nerwów czy obecność niewidocznych zmian zapalnych. 

W stomatologii tomografia CBCT wykorzystywana jest przede wszystkim w diagnostyce przed:

• leczeniem kanałowym zębów, zwłaszcza o nietypowej budowie anatomicznej,
  
• wszczepieniem implantów, aby ocenić jakość i ilość kości,
  
• zabiegami chirurgicznymi, np. usunięciem zębów zatrzymanych,
  
• leczeniem zmian okołowierzchołkowych lub torbieli,
  
• diagnostyką stawów skroniowo-żuchwowych i urazów kostnych.
  

Tomografia to także standard w przypadku powikłań po leczeniu kanałowym, gdy potrzebna jest precyzyjna lokalizacja złamanego narzędzia, dodatkowego kanału lub niedrożności. Dzięki technologii CBCT możliwe jest zaplanowanie leczenia z dużą dokładnością, co wpływa na jego bezpieczeństwo i przewidywalność efektów.